မာတင်လူသာ RC မှ ခွဲထွက်ခြင်းအကြောင်းရင်း တချို.

-အဘယ့်ကြောင့် မာတင်လူတာသည် ကက်သလစ်ခရစ်ယာန်အသင်းတော်ကြီးမှ ခွဲထွက်ခဲ့သနည်း။

မာတင်လူတာ၏ကက်သလစ်ခရစ်ယာန်မှ ခွဲထွက်ခဲ့ရခြင်းအကြောင်းရင်း နှင့်ပတ်သက်၍ သိကောင်းစရာ အချက်အချို့မှာ

၁။ အာဏာအလွဲသုံးစားသော အသင်းတော်ခေါင်းဆောင်များအား ဆန့်ကျင်လိုသောကြောင့်ဖြစ်သည်ဟူသည့် အချက်သည် အများသိသော အချက်တစ်ခုဖြစ်သည်။ သို့သော်၊ ဤအချက်သည် တစ်၀က်သာမှန်သော (half-truth) စကားရပ်တစ်ခုသာဖြစ်သည်။ အ ကြောင်းမှာ၊ သူ၏ရဟန်းမင်းကြီးကို ဆန့်ကျင်သည့်နောက်ကွယ်မှ အရေးကြီးဆုံးသော အချက်သည် သူ၏ ဂျာမန်လူမျိုးကြီးဝါဒ ကြောင့်ဖြစ်သည်။

၂။ မာတင်လူတာအား ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးသမားကြီး - Reformer - ဟု နာမည်ပေးခဲ့ကြသည်။ သို့သော်၊ သူသည် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးသမား တစ်ယောက်မဟုတ်ပေ။ သူသည်၊ ခွဲထွက်ရေးဝါဒီသမားနှင့် ခွဲထွက်ရေး ခေါင်းဆာင်ကြီးတစ်ဦးဖြစ်သည်။ အကြောင်းမှာ၊ ကက်သလစ် ခရစ်ယာန်အသင်းတော်ကြီးမှ သူသည် လုံး၀ခွဲထွက်ရန် စိတ်ကူးမျှပင်မရှိခဲ့ ပေ။ သို့သော်၊ ရောမမြို့အုပ်ချုပ်ခံအဖြစ်မှ လွှတ်မြောက်ကာ၊ မိမိဂျာမန် လူမျိုးများနှင့် ဖွဲ့စည်းသော၊ ဂျာမန်လူမျိုးများသာ အုပ်ချုပ်သော ကက်သလစ် ခရစ်ယာန် အသင်းတော်ကြီးကို မြင်လိုသောကြောင့်ဖြစ်သည်။

၃။(မာကု ၁၂၊ ၁၇),..... 

ဤသို့ဖြင့်၊ သူဦးဆောင်ထောက်ခံခဲ့သော ဆင်းရဲသားလယ်သမားထုအုံကြွမှုကြီးကို လုံး၀ပစ်ထားကာ၊ ဖေါ်ကောင်လုပ်လျက်၊ သိန်းနှင့်ချီသော ဆင်းရဲသားလယ်သမားများအား သတ်ဖြတ်သုတ်သင်စေတော့သည်။ 

အသက်ရှင်ကျန်ရစ်သောလယ်သ မားများအား ညှင်းပန်းနှိပ်စက်ခြင်း၊ သူတို့ပိုင်ဆိုင်ထားသော အရာဟူသမျှကို သိမ်းဆည်းကာ၊ သူတို့အားဖမ်းဆီးချုပ်နှောင်ခြင်းအား ဖြင့်၊ မင်းနေမင်းသားများ၊ နယ်စားမြို့စားများ၊ လယ်ပိုင်ရှင် မြေပိုင်ရှင်များ၏ ယုံကြည်မှုနှင့် ချီးမွမ်းခြင်းကိုရလေတော့သည်။ ဤသို့ဖြင့်၊ ဂျာမန်မင်း နေမင်းသား များမှအစ၊ နယ်စားမြို့စားအဆုံး၊ မာတင်လူတာအား ဘာသာရေး ခေါင်းဆောင် အဖြစ် မဟုတ်ဘဲ၊ ဂျာမန်လူမျိုးရေးခေါင်းဆောင်တစ်ဦးအဖြစ် လက်ခံကာ၊ ကျောထောက် နောက်ခံ ပြုကြခြင်း ဖြစ်သည်။

၄။ ထို့ကြောင့်၊ မာတင်လူတာ၏ ကက်သလစ်ခရစ်ယာန်အသင်းတော် ကြီးမှ ခွဲထွက်ခြင်းသည် ဘာသာရေး အတွေးအခေါ်ကြောင့် အဓိကမ ဟုတ်ဘဲ၊ ပြင်းထန်သောလူမျိုးရေး ဝါဒကြောင့်သာဖြစ်သည်။

၅။ ဤအကြောင်းကြောင့်၊ မာတင်လူတာ၏ ခွဲထွက်ရေးဝါဒမှပေါက်ဖွား လာသော ခွဲထွက်ရေးဝါဒီ စွဲဂိုဏ်းကွဲများသည် ဘာသာရေးနှင့် ခရစ်ယာန် သမ္မာကျမ်းစာကို လူမျိုးရေး၊ နိုင်ငံရေးအမြတ်အစွန်း ရရှိရန် အတွက် လွယ်လင့်တကူ အသုံးပြုနေကြခြင်း ဖြစ်သည်။ မာတင်လူတာ၏ ကက်သလစ် ခရစ်ယာန် အသင်းတော်မှ ခွဲထွက်ခြင်းအကြောင်းရင်းနှင့်ပတ်သက်၍၊ ဘာသာ ရေးရှုတောင့် တစ်ခု တည်းမှ လေ့လာခြင်း သည် ကျဉ်းမြောင်းသောအမြင်၊ တစ်ဘက်စွန်းသောအမြင်မျိုးကို မွေးထုတ် ပေးတတ်သည်။
 

မာတင်လူတာ၏ ၉၅ချက်ပါကြေငြာစာတမ်း (the 95 Theses) သည်ဘာသာရေး ရှုတောင့်တစ်ခုတည်းဖြင့် ထုတ်ဝေ ခဲ့သည်မဟုတ်ပေ။ ၄င်း ၉၅ ချက်ပါ ကြေငြာစာတမ်းကိုပင် မာတင်လူတာ ကိုယ်တိုင်ရေးသား ပြုစုခဲ့ခြင်းလည်း မဟုတ်ပေ။ သူ၏သူငယ်ချင်း Philipp Melanchthon, a professor of Greek and a humanist (1497-1560), ကသာ ရေးသားပြုစုခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။
 

Humanism (humanist) ဟုခေါ်သော ထိုခေတ်ထိုခါက အတွေးအခေါ်ပိုင်းဆိုင်ရင်နိုးထမှုကြီးနှင့် ပတ်သက်၍ လေ့လာခြင်းမပြုသော သူသည် မာတင်လူတာ၏ ကက်သလစ်ခရစ်ယာန်အသင်းတော်မှ ခွဲထွက်ခြင်းကို ဘာသာရေး တစ်ခုတည်း သက်သက်ဟုသာ မှတ်ယူလေ့ရှိသည်မှာ ငြင်းဖွယ်မရှိချေ။ Humanism ဆိုသည်မှာ လူ၏ လွတ်လပ်ခွင့် ကိုအခြေခံသော တက္ကဝါဒ တစ်မျိုးဖြစ်သည်။ လူတစ်ဦးချင်းစီ၏ လွတ်လပ်ခွင့် (Individual freedom) ကို ဦးစားပေးသော တက္ကဝါဒဖြစ်သည်။

အထက်ကတင်ပြခဲ့သော အချက် ၅ ချက်သည် နိုင်ငံရေးနှင့် လူမှုရေးသမိုင်းရှုတောင့်မှ သမိုင်းပညာရှင် ကြီးများ ၏ ရေးသားပြောကြားချက်များမှ ကောက်နှုတ်ခြင်းဖြစ်သည်။ အထူးသဖြင့် Marius, Richard, Martin Luther: The Christian Between God and Death (Harvard, 1999), pp. 137-139; James Harvey Robinson, Readings in European History, 2 vols (Boston: Ginn & Company, 1906), 2: 106-108; Steven Kreis, The History Guide: Lectures on Early Modern European History, especially on Lecture 3: The Protestant Reformation; Lecture 4: The Impact of Luther and Radical Protestant Reformation; from http://www.historyguide.org/earlymod /lecture4c.html Copyright 2002 Steven Kreis Last Revised -- April 13, 2012.

မိမိနှင့်ပတ်သက်ဆက်နွယ်နေသောသမိုင်းအဖြစ်မှန်များအား မသိကျိုးကျွံပြုခြင်းသည် ပင်စည်မှလွင့်ထွက် ကာခြောက်သွေ့စပြုသောသစ်ရွက်နှင့်တူ၏။ ထိုသို့သောသူသည် သမိုင်းအမှား၏ ခြယ်လှယ်မှုအောင်၌ သက်ရှင်သော သူပင်ဖြစ်သည် (Michael Crichton)။ 

စာရေးဆရာကြီးတစ်ဦးဖြစ်သော George Orwell ရေး သားသည်မှာ - သမိုင်းမှန်ကို ဖုံးကွယ်ကာ မေ့ပျောက် စေရန် ကြိုးစားခြင်းသည် အလွန်အစွမ်းထက်သော ဖျက်အားကောင်း လက်နက်တစ်ခု ဖြစ်သည်ဟု မှတ်ချက် ပြုခဲ့သည်။ ကွန်ဖြူးရှပ်စကားအရ ဆိုလျင် - အတိတ် က သမိုင်းဖြစ်ရပ်မှန်များအား ကောင်းမွန်စွာ သင်ယူ လေ့လာခြင်း မပြုသောသူသည် မိမိသွားရာလမ်းကို ကောင်းမွန်စွာသိနိုင်လိမ့်မည်မဟုတ်ဟု သွန်သင် ခဲ့ဖူးသည်။ သမိုင်းဖြစ်ရပ်မှန်ကိုအလေးမထား၊ သမိုင်းသည်အရေးမကြီးဟု ပြောတတ်သောသူအချို့ ရှိသည်။

ထိုသူတို့ မှာ....
(၁) ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်သောနိုင်ငံံခေါင်းဆောင်၊ လူမျိုးခေါင်းဆောင်များ
(၂) သမိုင်းမှဖြစ်ရပ်မှန်ကို လက်ခံရန်ကြောက်ရွှံ့သောသူများ
(၃) လူမိုက်များ ဟူ၍ဖြစ်သည်။ (Crd  Fr. Damian Dal)

Charles Haddon Spurgeon (1834-92)

 

Spugeon was a noted English Baptist praecher, sometimes referred to as the Prince of Preachers. He was born in Kelvedon, Essex. His father was a preacher and he was an excellent student. He wore pinafores at his dame school. At his subsequent school he antagonized both his school mates and an uncle who was a teacher. He went on to fame and his followers built the Metropolitan Tabernacle in London. He had twin sons who wore dresses as children.

Family

Charles' grandfather and father were both preachers. Much of his religious training came from them. His parents were Congregationalists.

Father

John Spurgeon (1810-1902) was the second son of the pastor at Stambourne. The Spurgeon family had preached at Stambourne since the 17th century. Religion was apparently in the family blood. Charle's father recalled me like Job Spurgeon who endured harsh imprisonment under Charles II because of his Nonconformity.

Mother

John Spurgeon mairred Aliza Jarvis (1815- ). Charles lived with him mother's family in Colchester. His father was a pastor 9 miles away where he also did the accounts forva coal mine to make ends meet.

Brothers and sisters

Charles was no lonely as a boy. By the age of 5 he had two sisters and a brother--James. Charles was the natural leader. 

 

Education

Charles was an excellent student. He first attended a dame school in Stambourne. He recalls that it was taught by old Mrs. Burleigh. Upon learning her som was Gabriel, he was disappointed to find, when they met, that Gabriel had no wings and wore trousers. Upon returning to Colchester he attended another dame school run by Mrs. Cook until he was 10.

Charles then attended Stockwell House School which provided him a good middle class education. He was particularly impressed by a Lr. Leeding. He impressed the other boys with his academic talents, Spurgeon and his brother James were sent to a college in Maidstone in 1848 where his uncle taught. He managed to antagonized both his school mates and an uncle who was a teacher.

 He atagonized his uncle by correcting his math before the other students, after with Charles was assigned math work to do by himself. His uncle, however, when a boy was to be punished, would send Charles out to get a switch. Charles soon noticed that "I never once succeeded in selecting a stick which was liked by the boy who had to feel it. Either it was too thin, or too thick ..." He was soon threatened by the suferers "with condign punishment if I did not do better next time."

Career

Spurgeon was England's best-known preacher for most of the second half of the 19th century. His rise was meteoric. His sermons certainly seems to have touched the Victorians. He was said to bre greatly blessed by the Holy Spirit, his success and worldwide popularity were due in large measure to a genius intellect, natural gift of oratory, and thoroughly biblical expository messages. Spurgeon's many writings and brilliant sermons are still widely published today, testifying to his timeless appeal.

Charles was born again at Colchester January 6, 1850. He became a Baptist May 3, 1850 and was Baptized in the River Lark, at Isleham). He preached his first sermon at a Cottage in Teversham in 1850. Several of his relatives suggested that Charles Spurgeon enter an independent religious school, but since Charles held a different view, he decided instead to join a congregation of anabaptists in Cambridge. The young Spurgeon at only 17 years of age began to distribute tracts and became known as the "boy preacher" as he spoke to several small congregations in the villages nearby. In 1854, just 4 years after his conversion. 

 

Marriage

In 1856, Mr. Spurgeon was married to Miss Susan Thompson, who proved to be a Godsend in the young minister's busy life. Mrs. Spurgeon gracefully and lovingly attended to her husband in his afflictions, and later, Mr. Spurgeon was called upon to do likewise for his wife, as she became an invalid.

 

Martin Luther (1483-1546)

 

Martin Luther was born on 10 November 1483 in Eisleben. His father was a copper miner. Luther studied at the University of Erfurt and in 1505 decided to join a monastic order, becoming an Augustinian friar. He was ordained in 1507, began teaching at the University of Wittenberg and in 1512 was made a doctor of Theology. In 1510 he visited Rome on behalf of a number of Augustinian monasteries, and was appalled by the corruption he found there.

Luther became increasingly angry about the clergy selling 'indulgences' - promised remission from punishments for sin, either for someone still living or for one who had died and was believed to be in purgatory. On 31 October 1517, he published his '95 Theses', attacking papal abuses and the sale of indulgences.

Luther had come to believe that Christians are saved through faith and not through their own efforts. This turned him against many of the major teachings of the Catholic Church. In 1519 -1520, he wrote a series of pamphlets developing his ideas - 'On Christian Liberty', 'On the Freedom of a Christian Man', 'To the Christian Nobility' and 'On the Babylonian Captivity of the Church'. Thanks to the printing press, Luther's '95 Theses' and his other writings spread quickly through Europe.

In January 1521, the Pope Leo X excommunicated Luther. He was then summoned to appear at the Diet of Worms, an assembly of the Holy Roman Empire. He refused to recant and Emperor Charles V declared him an outlaw and a heretic. Luther went into hiding at Wartburg Castle. In 1522, he returned to Wittenberg and in 1525 married Katharina von Bora, a former nun, with whom he had six children.

Luther then became involved in the controversy surrounding the Peasants War (1524 - 1526), the leaders of which had used Luther's arguments to justify their revolt. He rejected their demands and upheld the right of the authorities to suppress the revolt, which lost him many supporters.

In 1534, Luther published a complete translation of the bible into German, underlining his belief that people should be able to read it in their own language. The translation contributed significantly to the spread and development of the German language.

Luther's influence spread across northern and eastern Europe and his fame made Wittenberg an intellectual centre. In his final years he wrote polemics against the Jews, the papacy and the Anabaptists, a radical wing of the reforming movement. Luther died on 18 February 1546 in Eisleben.

Nee Shu-Tsu (Watchman Nee)

 .

 

(1) Early life

Nee Shu-Tsu (Watchman Nee) was born in Foochow, China. Nee's grandfather, Nga U-cheng, born in 1840, was a Congregational preacher of the American Supplies Commission. He died in 1890. Nee's father was Ni Weng-Sioe (W. S. Ni), born in 1877, and the fourth of nine boys. He was an officer in the Imperial Customs Service. He died in Hong Kong in 1941. Nee's mother was Lin Gwo Ping (Peace Lin), who was born in 1880. She died at the age of 70, in 1950. Nee's parents were Methodists, and Nee was baptized as a child by the American Methodist Episcopal Mission.

When Nee was 17 years old (1920), and still a student, he went to hear an evangelist by the name of Dora Yu in the Church of Heavenly Peace, who charged the people to believe in Jesus Christ as Lord and Saviour, a call that Watchman Nee accepted. From that day on, he consecrated himself completely to Jesus Christ and to the preaching of the Gospel in China. 

After his conversion, many of his class-mates were converted due to his testimony and consecrated living. During Nee's college years, Miss. Margaret Barber, an independent British missionary was his teacher and mentor. She treated him as a young learner and frequently administered strict discipline. Miss Barber died in 1930 and left all her belongings to Watchman Nee.

Watchman Nee became intimately familiar with the Bible through diligent study of the Bible using various methods. His development was strengthened by the influence of Jessie Penn-Lewis, Robert Govett, D. M. Panton, G. H. Pember, John Nelson Darby, Theodore Austin-Sparks, Andrew Murray, mystic Madame Guyon, and many others, reading as many as 3,000 books from various authors since first century. 

In the early days of his ministry he spent one-third of his income on his personal needs, one-third on helping others, and the remaining third on spiritual books. He had an ability to select, comprehend, discern, and memorize relevant material, and grasp and retain the main points of a book while reading. In his gospel preaching and ministry, Nee always stressed more on the "inner-life" issue in a believer's life rather than the "outward-work". 

Nee claimed that to be a Christian is altogether a matter of the divine life. He believed that a belief is not a religion, and therefore he did not establish headquarters or create a hierarchy of leadership positions in the church. He once stood up and said against a certain collected assembly:
"You may well have light and truth, but knowledge alone will benefit you nothing."

Today many of his written books are published in English, although most have been translated from Chinese. He published regular articles in his own magazine, with The Present Testimony and The Christian being some of them.

(2) The Normal Christian Life

Probably the best known book of Watchman Nee's is The Normal Christian Life. It was based on talks given by Watchman Nee at the time of and subsequent to his trip through Europe in 1938-1939. It expressed theological views on the first few chapters of the New Testament book of Romans. In the later sections of the book he presented his views on what the normal Christian life should be.

(3) Later years

Between the period of 1940-1960, the local church in China underwent many trials and tribulations. Many of these local churches had been founded by Watchman Nee based upon his conviction of "one church for one city or town" on the ground of oneness among the believers. He asserted that geographic boundaries were the only legitimate ground to have different churches to express the one body of Christ on the earth (the local church). 

He strongly promoted the view that various ways of separating churches, such as apostles and their ministries, spiritual gifts, racial or social status, or different doctrines and missions was condemned by the word of God as division and sin, and as the works of the flesh.

Dwight Lyman Moody

 

(1)Meet Dwight

Dwight Lyman Moody was born the sixth child of Edwin and Betsy Holton Moody in Northfield, Massachusetts on February 5, 1837. Dwight’s formal education ended after fifth grade, and he rapidly grew tired of life on the family farm. He left home at age 17 to seek employment in Boston.

After failing to secure a desirable position, he asked his uncle, Samuel Holton, for a job. Reluctantly, Uncle Samuel hired Dwight to work in his own retail shoe store. However, to keep young Moody out of mischief, employment was conditional upon his attendance at the Mt. Vernon Congregational Church.

(2)YMCA

During the revival of 1857 and 1858, Moody became more involved at the YMCA, performing janitorial jobs for the organization and serving wherever they needed him. In 1860 when he left the business world, he continued to increase his time spent serving the organization. In the YMCA’s 1861–1862 annual report, Moody was praised for all his efforts. Although they could not pay him, the YMCA recommended he stay "employed" as city missionary.

(3)Civil War

As the political landscape of the United States changed in the 1860s, Moody's connection with the YMCA proved a useful tool in his ministry. With the Civil War approaching, the Union Army mobilized volunteer soldiers across the north. Camp Douglas was established outside of Chicago, which Moody saw as a great evangelistic opportunity. 

Along with a few others, Moody created the Committee on Devotional Meetings to minister to the troops stationed at Camp Douglas, the 72nd Illinois Volunteer Regiment. This was just the beginning of Moody's Civil War outreach. From 1861 to 1865, he ministered on battlefields and throughout the city, state and country to thousands of soldiers, both Union and Confederate. All the while, he maintained the Mission Sunday School.

(4) The Chicago Fire

On Sunday, October 8, 1871, as Moody came to the end of his sermon for the evening, the city fire bell began to ring. At first, no one thought much about it, as these city bells often rung. However, this night was different—it was the beginning of the Great Chicago Fire. Moody's first concern was for his family, locating them and making sure they were somewhere safe. After securing his family's safety, Moody and his wife stayed on the north side of the city to help other residents. The fire finally burned out Tuesday afternoon, after consuming much of what Moody had built.

This was a poignant time in Moody's life and the fire forced him to reevaluate his ministry. It was during this time of evaluation he realized he needed to heed the Lord's call on his life. For years, he had been moving forward and then asking God to support his plans. He knew from this point on, his call was to preach the Word of God to the world.

(5) 1875 - 1878

After two years overseas, the Moody family finally returned to the United States. They settled in Northfield, where Moody was born and raised, and he began to plan his next round of evangelistic city campaigns. From October 1875 to May 1876, Moody and three other evangelists toured through the major cities of the Midwest and Atlantic coast, preaching the message of salvation. Moody would embark on yet another city campaign before the desire to train young Christian workers would grip him again.

 

(6) Later Years

Moody continued to evangelize throughout America, often preaching in major cities and at various universities. His heart was for his schools, and he spent much of his time in Northfield. Moody was a visionary who always seemed a step ahead of the status quo. From training women, to reaching out to lost children, to bridging the gap between denominations, he was unlike any other.

Moody was a man of great discernment. He had an innate ability to find capable, godly people to put into positions of leadership and bring his ideas to fruition. This enabled him to continue his evangelistic outreach while his ministries flourished. Throughout his life, Moody always found time to be with his family, making every effort to show his love and care for them.

Moody died on December 22, 1899, surrounded by his family.

"ဒိုင်"ချင်းမျိုးနွယ်စု

ဒိုင်ဘာသာစကား (ဒိုင်ချင်း) သည် မွင်း နှင့် ဥုပ်ပူး ဘာသာစကား အုပ်စုများကဲ့သို့ပင် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ပြောဆို ကြသော ကူကီးဘာသာစကားတစ်ခု ဖြစ်သည်။ ချင်းပြည်နယ်ရှိ ကန်ပက်လက်မြို့နယ်၊ မတူပီမြို့နယ်၊ မင်းတပ် မြို့နယ်နှင့် ပလက်ဝမြို့နယ်များရှိ ကျေးရွာ ၁၄၂ ရွာတွင် ပြောဆို အသုံးပြုကြသည်။
 

Ethnologue တွင် အောက်ပါတို့ကို ဒိုင်ချင်းဘာသာစကား၏ ဘုံစကားအဖြစ် စာရင်းပြုထားသည်။
 Ngxang, Nghngilo (Yang)  Ma-Tu , Shiip , Duk-Msang , Kheng ,Mku ဒိုင်လူမျိုးနွယ်စုများသည် မြန်မာပြည်၏ အနောက်ပိုင်း၊ ချင်းပြည်နယ်၏ တောင်ပိုင်းမြို့နယ်များဖြစ်သည့် ကန်ပက်လက်၊ မင်းတပ်၊ မတူပီနှင့် ပလက်ဝ ဒေသများတွင်မှီတင်း နေထိုင်ကြသော ချင်းလူမျိုးနွယ်စု (၅၃) စု၊ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ၁၃၅ မျိုးသော တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများတွင် တစ်မျိုးအပါအဝင်ဖြစ်သည်။ 

ဒိုင်လူမျိုးတို့သည် ကိုယ်ပိုင် ရိုးရာယဉ်ကျေးမှု ထုံးတမ်းစဉ်လာများကို ယနေ့ထက်တိုင် ကျင့်သုံးကြသည်။ ယနေ့မြန်မာပြည်၊ ဒိုင်ဒေသတွင် လူဦးရေ ၆၀၀၀ဝ ကျော်ခန့် နေထိုင်လျက်ရှိပြီး မြန်မာပြည်တစ်ဝှမ်းနှင့် ပြည်ပရောက် ဒိုင်လူမျိုး များ စုစုပေါင်း လူဦးရေ ၉၀၀၀ဝ ခန့်ရှိသည်။ 

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ရှေးကျသော လူမျိုးတစ်မျိုးအဖြစ် ယနေ့တိုင် နေထိုင်လျက်ရှိကြသည်။ ဒိုင်လူမျိုးများ ၏ နှာခေါင်းမှုတ်ပလွေမှာ တောင်ပိုင်းချင်းလူမျိုးများ အကြားထင်ရှား ကျော်ကြားသည်။ အခြားတောင်ပိုင်း ချင်းလူမျိုးများနည်းတူ ဒိုင်လူမျိုးများ၏ အမျိုးသမီးများမှာ ယခင်က ပရဲ ခေါ် ပါးမဲ (မျက်နှာပြင် ထိုးကွင်း မှင်ကြောင်) ထိုးလေ့ရှိခဲ့သည်။ 

ဒိုင်လူမျိုးနွယ်စု၏ပင်တိုင်ဟင်းဖြစ်သော ပြာဟင်း (ပြာရည်ဖြင့်ချက်လုပ်သောဟင်း) သည် ချင်းလူမျိုးများ တို့၏ တစ်မျိုးတည်းသော ဂုဏ်ယူရမည့် နာမည်ကျော် ဟင်းတစ်မျိုးဖြစ်သည်။ ဒိုင်လူမျိုးများကို ချင်းပြည် နယ်တွင် ဒေသလေးခုအကြား နယ်မြေများပိုင်းခြားကာ ထည့်သွင်း ထားသောကြောင့် ဘာသာ စကား ပြောဟန်သည်လည်း မျိုးနွယ်စုများအကြား အနည်းငယ်ကွဲပြားသည်။ 

ယခင်က ဝတ်စားဆင်ယင်ပုံကိုလိုက်၍ “ရင်ဒူး” ချင်း (အမျိုးသမီးများ သည် အင်္ကျီကို ရင်မှစဝတ်ကာ ထမိန်ကို ဒူးအထိသာ ဝတ်ဆင်သောကြောင့်) ဟုနယ်နိမိတ်ချင်းထိစပ်နေသော ယောလူမျိုး (တောင်သားချင်း မျိုးနွယ် စုများ)မှ ခေါ်ဆိုကြ သည်။ ဂျာမန် အက္ခရာစဉ်ကို အခြေခံတည်ထွင်ထားသော ဒိုင်ဘာသာစာ မှာ ယနေ့တွင် ခရစ်ယာန် ဓမ္မကျမ်းစာကို ဘာသာပြန်ဆိုနိုင်ခဲ့သည်။ 

ထို့ပြင် ဒိုင်လူမျိုးများအတွက် ဒိုင် သဒ္ဒါစာအုပ်မှာလည်း ကမ္ဘာသိ ထုတ်ဝေပြီးဖြစ်သည်။ ဒိုင်လူမျိုးများ၏ ကိုယ်ပိုင်ဟန်ပန်မှာ အေးဆေးတည်ကြည် ဖော်ရွှေစွာနေတတ်ပြီး၊ ရဲရင့်ပြတ်သားကာ အမှန်တရားအတွက် အလုပ်လုပ်တတ်သည့် လူမျိုးအဖြစ် ချင်းလူမျိုးနွယ်စုများအကြား ထင်ရှားသည်။ 

လူမျိုးစု ၏ ၉၉% မှာ ခရစ်ယာန်ဘာသာကို ကိုးကွယ်ယုံကြည်ကြသည်။ ဒိုင်နယ်ဒေသအတွင်းရှိ သဘာဝ သစ်ခွတောများနှင့် သားငှက်တိရစ္ဆာန်များသည် ခရီးသွားပြည်သူများကို ကြည်နူးမှုအပြည့်အဝ ပေးနိုင်စွမ်း ရှိသည်။ ဒေသအတွင်း လေမြို့မြစ်သည် အဓိကမြစ်အဖြစ် စီးဆင်းပြီး၊ မုန်းချောင်း၊ ဆောချောင်း တို့မှာ လည်းထင်ရှားသောချောင်းများဖြစ်သည်။ 

အခြားရေဝေ စိမ့်၊ စမ်း၊ ချောင်းများလည်း ဒိုင်နယ်တွင် အနှံအပြားရှိသည်။ ဒိုင်လူမျိုးတို့၏ တော်ဝင်ငှက်မှာ ငှက်မင်း (ငှက်တော်မျိုးနွယ်စုဝင်ငှက်တစ်မျိုး) ဖြစ်ပြီး၊ ရွက်လှ သဇင်ပန်း (Ling Leih) သည် ဒိုင်လူမျိုးတို့၏ တော်ဝင် ပန်းဖြစ်သည်။ ဒိုင်လူမျိုးများသည် အခြားချင်းလူမျိုးများနှင့်အတူ မိမိလူမျိုးနှင့်နိုင်ငံကိုချစ်သော လူမျိုးတစ်မျိုးဖြစ်သည်။ ဒိုင်လူမျိုးများကို ယောလူမျိုးများနှင့် အခြားချင်းလူမျိုးများက ဒိုင်၊ ဒိုင်ရ် နှင့် ရင်ဒူး ချင်းအဖြစ် အမျိုးမျိုးခေါ်ဝေါ်ကြသည်။( https://my.wikipedia.org)

ပထမကူကီးလေဗီး (၁၈၄၉)

 (က) ကိုလိုနီခေတ်ဦး ချင်းလက်နက်ကိုင်တပ်များ

 

ပထမကူကီးလေဗီး (၁၈၄၉)

၁၈၄၈-၁၈၄၉ ခုနှစ်တွင် ထာဒို၊ ရှင်ရှုံ၊ ချွန်ဆဲလ်၊ လုန်အုမ် မျိုးနွယ်ကြီးလေးမျိုးနှင့် အခြားမျိုးနွယ်ငယ် လေးများသည် လူရှိုင်းများ လိုက်လံတိုက်ခိုက်သောကြောင့် ကချာနယ်သို့ ပြေးဝင်လာခဲ့လေသည်။ ထိုကချာနယ်အထိ ဆက်လက်ထိပါးလာသောကြောင့် ၁၈၄၉-၅၀ ခုနှစ်တွင် Col Lister အား စစ်သည်အင်အား ၃၀၀၊ Thado, Singsong မျိုးနွယ်စုမှ အင်အားအချို့နှင့် လူရှိုင်းနယ်သို့ဝင်ရောက်ကာ လူရှိုင်းတို့အား အပြစ်ဒဏ် ပေးခဲ့လေသည်။ 

နောက်ပိုင်းတွင် လူရှိုင်းတို့၏ ကျူးကျော်မှုအားခုခံရန်အတွက် Colonel Lister သည် Thado နှင့် Singsong များအဓိကပါဝင်သော ကူကီးတပ်ရင်းတစ်ရင်းအား ၄င်းတို့ခေါင်းဆောင်နှင့်အတူ အင်အား ၂၀၀ ဖြင့်ဖွဲ့စည်းကာ စည်းကမ်းတကျ လေ့ကျင့်ပေးခဲ့လေသည်။ ၄င်းတပ်အား ကူကီးတပ်ရင်း (Kuki Levy) ဟု ခေါ်သည်။ ၄င်းတပ်ရင်းသည် ဗြိတိသျှတို့လက်အောက် ချင်းတပ်ရင်းများအနက် အစောဆုံးတပ်ရင်း ဖြစ်လေသည်။

ထို့နောက် တောင်ဖက်ကချာတောင်တန်းအား ကာကွယ်ရန်ချထားလေသည်။ ထိုတပ်ရင်းသည် တောင်ဖက် ကချာတောင်တန်းကို လူရှိုင်းတို့ရန်မှကာကွယ်ရန်သာမက မြောက်ဖက်ကချာတောင် တန်းအား အာဂမီနာဂ (Agami Naga) တို့ကျူးကျော်မှုအတွက်ပါ ကာကွယ်သူများ ဖြစ်လာသည်။ သို့သော် ၁၈၅၀ ခုနှစ်တွင် တောလည်ထွက်ရာမှ ပြန်လာသော Changsen မျိုးနွယ်ဝင်တစ်စုသည် နာဂရွာတစ်ရွာ၏ ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ဘာသာ စကားနားမလည်သောကြောင့် ခိုက်ရန်ဖြစ်ကြရာ ခေါင်းဆောင်အသတ်ခံ လိုက်ရလေသည်။ 

ထိုအတွက်ကြောင့် ထိုအဖွဲ့အားအနားပေးလိုက်သည်။ ထိုနောက် ကူကီးစစ်သည်လူပေါင်း ၃၀၀ ခန့်စုဝေးပြီး၊ လက်စားချေခြင်းဖြစ်ပွားလာသောကြောင့် အစိုးရမှ ပြစ်ဒဏ်ပေးခဲ့လေသည်။ ထိုနာဂကျေးရွာမှ နေထိုင်သူများပြားစွာ သေဆုံးရလေသည်။

ဒုတိယ ကူကီးလေဗီး (၁၈၈၀)

၁၈၈၀ ခုနှစ် မြောက်ကချာတောင်တန်းတွင် နာဂတို့၏ ဆီနှင့်အခြားအရာများအတွက် ကျူးကျော် ဝင်ရောက် လာသည့်နောက်တွင် ကူကီးစစ်သည် (၁၀၀) ဖြင့် ကူကီးတပ်ရင်းအားဖွဲ့စည်းလေသည်။ ထို ကူကီးတပ်အား အသုံးပြုကာ တောင်တန်းနေကချာလူမျိုးအချို့၏ ပုန်ကန်မှုအား Maibong တွင်တိုက်ခိုက်စေခဲ့ပါသည်။ ထိုကူကီး စစ်သည်တော်များမှာ ပတ်ဝန်ကျင်မျိုးနွယ်များထက် ခွန်အားအရာကြီးမားကြကာ စစ်တိုက်ခြင်းအား ၀ါသနာထုံလေသည်။

ခေါင်ဆိုင်တပ်ရင်း (၁၈၇၅)

၁၈၇၅ ခုနှစ် ဧပြီ ၂၁ ရက် တွင် တောင်ဖက်မှ ကမ်ဟောင်ကူကီး(Sooties or Kamhow Kookies) တို့၏ အရေး အား နှိမ်နင်းရန်အတွက် မဏိပူရစစ်သည် ၂၀၀၀ နှင့် ခေါင်ဆိုင်စစ်သည် (Khongjais)  ၄၀၀ စုစုပေါင်း ၂၄၀၀ အား Majors Sewai Jambai နှင့် Tangal တို့ဦး ဆောင်ခြင်းအားဖြင့် ချီတက်တိုက်ခိုက်ပါသည်။ နာဂစစ်သည် အနည်းငယ်လည်းပါဝင်ကြောင်းဖော်ပြထားပါသည်။ ထိုမှတ်တမ်းတလျောက်တွင် #ခေါင်ဆိုင်စစ်သည်များ (Khongjai sepoys) အဖြစ် မှတ်တမ်းတင်ထားပြန်ပါသည်။ ခေါင်ဆိုင်အမည်မှာ ကသည်းတို့က ထာဒို-ကူကီး ချင်းတို့အား ခေါ်သော အမည်ဖြစ်လေသည်။